Orneta w przewodniku z 1977
reklama

Orneta w przewodniku z 1977

Historia

Oddajemy do rąk czytelnika przewodnik „Warmia i Mazury" pierwszy tomik z nowej serii wydawniczej mającej objąć najatrakcyjniejsze regiony turystyczne Polski.

ORNETA (1.1) miasto (El. siedziba gminy, 8 tys.mk.) na Równinie Orneckiej. PKP i PKS, kino, dom kultury, szkoła, pogotowie ratunkowe, POM, piekarnia, kilka magazynów, wylęgarnia drobiu, fabryka śrub i wozów gospodarskich, tartak, zakład mleczarski, betoniarnia, młyn.

Pierwsza wzmianka o osadzie założonej na miejscu staropruskiego grodziska z, 1308 r. Prawa miejskie Orneta uzyskała w 1313 r., odnowione w 1359 r. Na pocz. XIV w. zbudowano zamek, a ok. 1340 r. rozpoczęto budowę obwarowań miejskich z dwiema bramami - Wysoką i Niską, w 2 poł. XIV w., w pobliżu rynku wzniesiono kościół famy. w 1440 r. Orneta przystąpiła do Związku Pruskiego, a na mocy traktatu toruńskiego w 1466 r. włączona do Polski. W 1520 r. na przeciąg 5 lat miasto zajęli Krzyżacy; w 1627 r. zdobyli Szwedzi, a w 1. 1655—57 znalazła się w rękach elektora Fryderyka Wilhelma. W sierpniu 1538 r. Mikołaj Kopernik jako poseł kapituły warmińskiej asystował w Ornecie biskupowi Janowi Dantyszkowi przy odbiorze przysięgi od poddanych komornictwa biskupiego.

Mimo zniszczeń w czasie ostatniej wojny (ok. 35°/o) miasto przekroczyło liczbę ludności z okresu przedwojennego (w 1939 r. — 7817 mk.). Wybudowano nowe osiedle mieszkaniowe, zakłady pracy, ulepszono nawierzchnię ulic, odbudowano zabytkowy ratusz.

Centrum miasta stanowi prostokątny rynek. W środku rynku gotycki ratusz z XIV w. (budowę ukończono w 1373 r.), jedyny tego rodzaju obiekt na Warmii, obudowany w XVII i XVIII w. niewielkimi kamieniczkami, odbudowany w 1 poł. lat siedemdziesiątych. W barokowej wieżyczce ratusza najstarszy dzwon na Warmii z 1384 r. Przy rynku kilka kamieniczek z podcieniami (XVII, XVIII, XIX w.)

W pobliżu rynku gotycki kościół Św. Jana Chrzciciela z 2 poł. XIV w. o rzadkim na Warmii układzie bazylikowym. Po obu stronach naw bocznych dobudowano w końcu XV w. kaplice.W nawie lewej kaplica z barokowym ołtarzem z czarnego marmuru i alabastrową rzeźbą z 1646 r., naprzeciw renesansowe stalle ławników miejskich z 1570 r. Ośmioboczne filary i arkadowe łuki podtrzymują gwiaździste sklepienie. Ołtarz wielki barokowy, z 1. 1734-46 Barokowa chrzcielnica i ambona z 1744 r. Dziełem Beringa z Gdańska jest piękny mosiężny żyrandol z 1576 r. Budowla opasana jest fryzem z terakoty, w którym powtarzają się maski kobiet i mężczyzn! Absyda dekorowana wimpergami. Przy ul. Zamkowej, na fundamentach biskupiego zamku, budynek szkoły; w piwnicach (z XIV i XVI w.) sklepienia krzyżowo-żebrowe.

We wsch. części starego miasta fragmenty murów obronnych z XIV w., przy ul. Olsztyńskiej barokowy klasztor ss. Katarzynek z 2 poł. XVI w., kościół ewangelicki (obecnie cerkiew) z 1829 r., barokowa kaplica Jerozolimska z XVII/XVIII w.

 

WYDAWNICTWO „SPORT I TURYSTYKA” WARSZAWA 1977 Wydanie I.

Nakład 30 275 egz. Ark. wyd. 13.30. Ark. druk. 10,5.

Oddano do składania w styczniu 1976.

Druk ukończono w styczniu 1977 P-03 (2427) Cena zł 30.—

Skład: Drukarnia Wydawnicza, Kraków.

Druk i oprawa Cieszyńska Drukarnia Wydawnicza.