Jedną z możliwości jest to, że ta za Podleśną powstała jako ostatnia, gdyż na wcześniejszych mapach nie istnieje.
Pewne tylko jest, że najstarsza była ta nad Górnym Stawem. W tym miejscu glinę do produkcji wydobywano już w średniowieczu.
Jak wynika ze zdjęć i książek adresowych na przełomie wieków właścicielem był Bruno Schwartinski, ale chyba później Leo Keutchel.
Z książki Wormditt
Bruno Schwartinski był właścicielem najstarszej cegielni w Wormditt. Znajdowało się ono w Oberteichu, w miejscu, gdzie w średniowieczu wydobywano glinę na potrzeby miejskiej cegielni. Było więc oczywiste, że dostawy gliny były stopniowo uszczuplane na dużym obszarze i że możliwości produkcyjne tej cegielni były bardzo ograniczone. Trzeba było przebić się pod Allensteiner Chaussee(Drogą Olsztyńską), aby otworzyć kolejne doły gliniane.
Był to teren za obecną Firmą ETANCO( dawniej Gunnebo). Jeszcze gdzieś chyba do połowy lat sześćdziesiątych
w głebokich wyrobiskach było miejskie wysypisko śmieci(to akurat pamiętam).
Wydobytą glinę przewożono wózkami po torach i jak z opisu wynika było przejście pod drogą(ja osobiście tego nie pamiętam, ale starsi mieszkańcy tak mówili).
Trochę mylące są te wyciągi o upaństwowieniu cegielni.
ORZECZENIE NR 68 MINISTRA PRZEMYSŁU I HANDLU z dnia 11 lutego 1949 r. o przejściu przedsiębiorstw na własność Państwa.
Na podstawie art. 2 ust. 1 i art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej (Dz. U. R. P. Nr. 3, poz. 17) oraz § 65 ust. 1 pkt. a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 stycznia 1947 r. w sprawie trybu postępowania przy przejmowaniu przedsiębiorstw na własność Państwa (Dz. U. R. P. Nr 16, poz. 62), orzekam:
Na własność Państwa przechodzą przedsiębiorstwa
Kenchel Leo - Orneta, ul. Zaułek Klasztorny - produkcja cegły i dachówek
Bucholz Ernest - Orneta, ul. Dworcowa - produkcja cegły i dachówek cementowych
Leo Keuchel, Cegielnia Orneta - przy szosie olsztyńskiej - wyrób cegły
Cegielnia - Orneta, pow. Braniewo - wyrób cegły
Franz Fuchs - Augustyny, pow. Braniewo - produkcja cegły i dachówek cementowych
Cegielnia - Augustynowo, gm. Bażyny, pow. Braniewo - wyrób cegły
W wykazach firm działających w Ornecie w latach 1946-48 nie ma informacji o cegielniach(są wymienione m.in.Spódzielnie, piekarnie zakł. krawieckie i szewskie
ślusarskie sklepy spożywcze i przemysłowe).
Myślę, że cegieł w tym czasie było pod dostatkiem z rozbiórek uszkodzonych budynków, a na samym początku większość pierwszych
mieszkańców, oprócz przybyszów z Wileńszczyzny, traktowała pobyt tymczasowo.
Trudno mi sobie wyobrazić gdzie w Zaułku klasztornym mogła znajdować się cegielnia, być może polegało to na odzysku cegieł z rozbiórki
budynków przy obecnej Browarnej(teren obecnego parkingu), gdzie znajdowały się ich sporo.
Przy szosie olsztyńskiej to na pewno chodzi o tę nad jeziorem, gdyż pierwotnie, do zasypania fosy przy Klasztorze, tędy prowadziła
droga do Olsztyna.
Rozporządzenie o przejmowaniu cegielni(w całych Prusach wykaz obejmował kilkaset zakładów) i kilkakrotnie był powtarzany,
wydaje się miał służyć uporządkowaniu praw własnościowych, a niekoniecznie produkcyjnych.
Łatwiej było przecież na odbudowę Warszawy- "Cały naród odbudowuje swoją stolicę"- rozbierać istniejące budynki(chociaż trochę uszdzone)
niż uruchomić cegielnie.
Trzeba może pokusić się sporządzenie wykazu budynków, które z rozmaitych powodów zniknęły z ulic naszego miasta.
Ale się rozpisałem, jeśli zanudziłem to przepraszam.