TEMAT:

" Zamek z cegły na kamiennych fundamentach rozpoczęto budować przed 1315 rokiem za czasów biskupa Eberharda z Nysy i rozbudowywano do około 1340 roku. Był siedzibą burgrabiego zarządzającego komornictwem orneckim. W 1341 roku biskup Herman z Pragi przeniósł się z konwentem i dworem z Braniewa do Ornety. Tutejszy zamek był siedzibą biskupią do 1350 roku.

Zamek był założeniem jednoczłonowym, nieregularnym, zbudowanym na planie wielokąta. Posiadał jedno skrzydło z wieżą od strony północnej oraz wokół dziedzińca różne zabudowania gospodarcze, otoczone murem obronnym. Od strony skarpy nadrzecznej (północnej i zachodniej) mury były flankowane przez trzy wysunięte baszty obronne. Wjazd bramny na dziedziniec zamkowy został usytuowany w kurtynie południowo-wschodniej, od strony miasta. Prowadziły tu dwie ulice: Zamkowa z rynku i ratusza oraz Kościelna z kościoła farnego Św. Jana Chrzciciela.

Skrzydło północne było prawdopodobnie podpiwniczone i trzykondygnacyjne. Na reprezentacyjnym piętrze mieściło m.in. kaplicę, izby mieszkalne burgrabiego, refektarz. W piwnicach i przyziemiu zapewne: kuchnię, piekarnię, składy żywności i pomieszczenia gospodarcze. Na najwyższej kondygnacji - magazyny i ganki wartowniczo-obronne ze strzelnicami. Brak informacji o wieży obronnej, ale przypuszczalnie pełniła także funkcję mieszkalną.

Przy zamku funkcjonował biskupi folwark, młyn, folusz i tartak. Burgrabia reprezentował biskupa na terenie komornictwa, ściągając czynsze i daniny od ludności. Dbał o stan dróg, fortyfikacje zamku i miasta oraz dowodził zbrojnymi. Również był sędzią dla mieszkańców. Natomiast sędzią najwyższym był biskup. Pierwszym wzmiankowanym burgrabią na zamku orneckim był Henryk Molknecht urzędujący w lalach 1394-1406 Biskup Herman z Pragi zmarł w Ornecie w 1349 roku. Jego następca, biskup Jan z Miśni, przeprowadził się wraz z konwentem i dworem w 1350 roku do Lidzbarka (Warmińskiego)."


Janusz Bieszk - Zamki Państwa Krzyżackiego w Polsce

Dzięki za opis.
Ciężko jest doprawdy zawyrokować jak mógł wygladać zamek.



jedno jest pewne: zarys murów. wynika to z planu szwedzkiego (1627) jak i ukształtowania terenu i pozostałości fundamentów.
W ostatnim opisie podajesz , że mury były flankowane trzez trzy wysunięte wieże. Pewnikiem jest ilości wież. Wielokrotnie spotkałem się z tą ilością wież (baszt) w literaturze. To też przyjąłem za pewnik
Jednak zagłębiając się w literaturę o obiektach obronnych średniowiecza wskazuje się na umieszczanie wież lub baszt w murach obronnych, wysuniętych tylko częściowo poza obrys tego muru. Celem było rażenie przeciwnika który znalazł się pod samymi murami. Itak widać w zamkach które zachowały sie na terenie Warmii i Mazur (i nie tylko)
Wysuniętymi obiektami , połączonymi z zamkiem były tzw. gdaniska. Taki klasyczny przykład można zobaczyć w zamku w Kwidzynie.
Pełniły one dwie funkcje: gospodarczą (wyrzucano nieczystości poza obręb zamku) oraz obronną. Na jednym z planów widac takie dwie wysuniete obiekty.
Ja przyjałem , zgodnie z klasyka budowli obronnych , że wieże były "wmontowane " w mur obronny. Oraz, że były dwa gdaniska , które właczone były w system obronny.
Jesli jedno z nich zbudowane przy głownym budynku - rezydencji biskupa było obiketem murowanym, tak drugie, wybodowane z późniejszym okresie miało juz mniejsze znaczenie strategiczne. Czyli uzyto materiału mieszanego: ceglano drewnianego. Juz od początku XVII wieku obiektu te raciły swoja role (jak równiez elemnty zamku) z powodu wprowadzenia artylerii.
Z dużym prawdopodobieństwem można określic miejsce bramy wjazdowej do zamku biskupiego. tak jak w opisie który przytoczyła Ewa. Nie wiadomo jak wyglądałą sama brama wjazdowa. Jedynie można sie opierac na podobnych istniejących obiektach obronnych.
To tak ogólnie o zamku. Reszta to "poetica" i szukanie schemató w budownictwie obronnym średniowiecza. Mam nadzieję , ze z sporym prawdopodobieństwem udało sie przybliżyc wyglad zamku.
Z założeniami jak wyżej zgadzają sie tez fachowcy, specjaliści muzealnicy z Olsztyna.

Moim zdaniem masz źle skrzydła - nie na tym rogu.

Dzięki za zamieszczenie ładnego folderu o usytowaniu zamku.
Zastanawiałem się jak mogła być połozona część mieszkalna zamku biskupiego i po porównaniu do najbadziej podobnego (tak mi sie wydaje) zamku w Morągu , musiała się łączyć z budynkiem rezydencji biskupa poprzez wieżę.
Wieża która pewnie była ostanim "bastionem" zawanym stołpcem. Byc moze nawet rozbudowano ja na starej wieży z warownego grodu.
Jeden z tych budynków był posadowiony na istniejących piwnicach SP1. Czyli zgodnie zopisem z książki p.Achremczyka , ",,po zachdniej stronie skrzydło mieszkalne..". Drugie skrzydło znajdowało się w części północno wchodniej. Czyli rezydencja biskupa
Mając zarys zamku, jedynym rozwiązaniem które sie nasuwa jest takie posadownie jak na ostanim zamieszczonym zdjęciu.
Na początku zmyliło mnie, że drugim skrzydłem jest lewa część budynku SP1. Gdyby tak było, na pewno posadowino by ją na fundamentach z starego zamku (wykorzystanie piwnic). Jednak czegość takiego nie widać w terenie.
Oczywiście są to moje teorie i być może mylne...ale nie do końca

na każdym z dostępnych planów zamek stoi na miejscu gdzie obecnie stoją skrzydła szkoły.

Szkic który zamieściłeś jest z książki p.Czubiel i p.Domagała , o ile pamiętam.
Według mnie w swojej idei jest dobry bo pokazuje głowne budynki, ale chyba nie jest dobrze zorientowanyz trenem. To szkic odręczny, który ma charakter ogólny.
Tak samo jak wspominany wczesniej szkic Giesiego.
Sprawa nie jest do końca rozstrzygnięta i zawsze będą dywagacje.
Dlatego teź powstał dział nauki zwany historią .
Opierając się na opisie z książki "Dzieje Ornety" narysowałem szkic wyjasniający mój tok myslenia.
Zuważ , że opis położenia głownych budynków zamku pojawia się w dostepnej literaturze i jest taki sam jak w ww. książce.
A więc opis z tej książki nie traktuję jako przypadkowy.

Nie mogę dołączyć rysunku.Coś z serwerem?

Strona 42 z Achremczyka "...obok tego budynku stała wieża zamkowa, a po jej zachodniej stronie - skrzydło mieszkalne..." W załączniku moja stara koncepcja jak to mogło wyglądać.

Masz racje mamy, przeciążony serwer, dużo niemców wchodzi i ogląda fotki.

Ta wersja jest ciekawa.
Czy mogłabyś na swoim szkicu pokazać jak przebiega kierunek północny (za pomocą strzałki).
Nie wiem co sądzić ( z punktu wodzenia sztuki budowli obronnych) jakie mogła mieć znaczenie wysunięta wieża w kierunku rzeki i połączonej łącznikiem z murami. Praktyczniejsze byłoby wbudowanie je w mur. Według mnie wieża ta powinna spełniać rolę „gospodarcza „ (poza obronnymi walorami), a więc powinna wychodzić z jakiegoś budynku.
Ten rejon i tak sam w sobie miał duże walory obronne:
1. skarpa
2. rzeka i rozlewisko
Więc budowanie dodatkowo wieży prawie nad sama rzeka to byłaby zbytnia rozrzutność. No ale kto miał kasę ten miał kaprysy.

Gdanisko na wysokości budynku trzyma się logicznie. Szybko i skutecznie usuwano śmieci z budynków biskupich….no i sam biskup mógł w spokoju chodzić tam gdzie i król piechtą chodzi prosto ze swojej alkowy.

Wieża pomiędzy skrzydłami potwierdzałaby przekazy w literaturze. Oczywiście inaczej wkomponowana. Przeglądając dostępne ryciny zamków na Warmii i ziemiach krzyżackich nie spotkałem takiego rozwiązania (takiego układu skrzydeł i między nimi wieży. Przedstawia się skrzydła prostopadłe do siebie i wieżę w złączeniu). Nie znaczy to , ze nie mogło być.

Co do budynków gospodarczych to wiemy tylko tyle , ze były w części południowej. Jak rozmieszczone? Pewnie nigdy się nie dowiemy. Zasadą było stawiać budynki gospodarcze w obrębie zamku jak najdalej od budynków mieszkalnych i reprezentacyjnych. …coby zapach się nie roznosił. Na twoim szkicu trochę są blisko budynku mieszkalnego. Trzeba je przesunąć, aby pan na zamku był szczęśliwy przy otwartym oknie .

Baszta okrągła jest dobrze justowana. Bo takowa była. Niemniej jednak zastanawia mnie fakt , że fundamenty w tym rejonie maja kształt prostokąta (kwadratu). Być może w wczesnym okresie była okrągła o potem przebudowana na kwadratową. Ja przyjąłem kwadrat.

Ciekawe dlaczego topograf szwedzki nie zaznaczył jej na swojej mapie.
W tym miejscu pojawia się coś co przypomina nowoczesne rozwiązania sztuki fortyfikacji (raweliny, reduty, itp.). Szwedzi mogli dokonać takich zmian. A w części miasta je przeprowadzili np.: w rejonie bramy Górnej.

Oj marzy się coby pojawiła się nawet odręczna rycina z zamkiem widocznym jak na dłoni. Wtedy wszystkie dylematy się rozwieją.
W tym swoich rozprawianiu nie chce się wymądrzać tym przekazać swój punkt widzenia oparty o jakieś drobne fakty. Może to pomoże komuś wpaść na lepszy pomysł.

Północ tak jak wstawiona kartka, nie patrz na literki N i S

Wydaje mi się , że strona północno wschodnia zamku, a tym samym położenie prawego skrzydła (na twoim szkicu) powinno byc bardziej na prawo tegoż szkicu.
Tak zasugerowałem na schemacie z podkładem zdjęcia sat. Ornety

Nie znam się na niuansach sztuki obronnej, mój szkic powstał tylko na podstawie dostępnych opisów i mapek bez wgłębiania się w sens lub jego brak walorów praktycznych takiego a nie innego rozmieszczenia budynków.

Orneta jako jedno z nielicznych miasteczek miała tak dogodne położenie pod kątem możliwości obronnych.

I dlatego domieniama sie , ze zamek biskupi powstał na miejscu starej warowni.
Tak miejsce jest wręcz idelane do budowy zamku. Z jednej strony rzeka z drugiej naturalne skarpy.

Co do twojego szkicu to chciałem tylko zwrócić uwage na możliwośc innego położenia jednego ze skrzydeł zamku. A co do niusansów związanych z budowlami obronnymi w średniowieczu to na strony tego tematu wrzuciłem to czego się dowiedziałem o nich. Może to się przyda przy dalszych rozważaniach.
Mam zasadę : wiem coś więcej - dzielę się tym.

Bardzo bym prosił forumowiczów o pomoc w uszczegółówieniu "historii" zamku w Ornecie. troche dat zebrałem ale to nie jest wiele. Jeśli ktoś moze coś wrzucić do poniżej kroniki zamku to ślicznie dziękuję.

Historia zamku biskupiego w Wormditt

Pierwsze informacje o zamku pochodzą z początku XIV wieku , na tym terenie znajdował się gród pruski Warmedith z warownią zniszczone przez krzyżaków.

• 1338 rok - pierwsza wzmianka o warowni w dokumentach
• 1341 rok – zamek stał się siedziba biskupów warmińskich
• 1351 rok – siedziba biskupów warmińskich przeniesiono do Lidzbarka Warmińskiego
• 1394 rok – pierwszym znanym burgrabia zamku został Henryk Molknecht (do 1406r)
• 1454 rok- na zamku odbył się zjazd przedstawicieli miast warmińskich którzy opowiedzieli się po stronie Związku Pruskiego. Gniew mieszczan obrócił się przeciw biskupowi. Mieszczanie splądrowali zamek i młyn biskupi.
• 1455 rok- zamek objęli rycerze zaciężni Związku Pruskiego pod dowództwem Jan Koldy
Odparli nieoczekiwany najazd wojsk czeskich oraz atak komtura Henryka von Plauena

• 1466 rok- na mocy pokoju toruńskiego miasto zostało przyłączona do Korony
• 1520 rok- oblężenie miasta przez wojska krzyżackiego pod dowództwem Albrechta Hohenzollerna. Miasto zostało poddane przez dowódcę obrony Stanisława Radwankowskiego
• 1520-1525 rok- zamek i miasto okupiła wojska krzyżackie.
• 1604-1621 – przebudowa zamku przez biskupa Szymona Rudnickiego
• 1626 rok- okupacja wojsk szwedzkich
• 1626 rok – miasto i zamek został zdobyty przez oddziały wojska polskiego pod dowództwem Stanisława Ksawerego Potockiego
• 1627 rok – wojska szwedzkie ponownie zdobywają miasto i zamek
• 1656 rok- podczas” potopu szwedzkiego” zamek zajmuje elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm
• 1703 rok – zajęcie zamku przez wojska szwedzkie
• 1708 rok – na zamku przebywał król Stanisław Leszczyński, który spotkał się z biskupem warmińskim Andrzejem Chryzostomem Załuskim
• 1724-1740 rok- przebudowa zamku po zniszczeniach wojsk szwedzkich. Przebudowę dokonał biskup Krzysztof Szembek
• 1770 rok- ostatnim burgrabia zamku zostaje Joachim Poznański
• 1772 rok – zamek zajmują zaborcy pruscy
• 1806 rok- zamek zostaje rozebrany ze względu na zagrożenie zawaleniem. Na jego miejscu wybudowano szkolę.

Ziutek !
To nie jest pokrzyżacki zamek, tylko biskupi. Może zwrócić się do Watykanu po fundusze?!

Aszok napisał: Ziutek !
To nie jest pokrzyżacki zamek, tylko biskupi. Może zwrócić się do Watykanu po fundusze?!

Może zwrócimy się o pomoc prawną e tej sprawie do Ruchu Palikota ? Wracając do zamków, Prusacy chcieli rozebrać także zamek w Lidzbarku

Inicjatywa Robcia jet OK, pozbieranie dat uporządkuje temat.