W 1849 r. przy Liebstädter Straße, niedaleko katolickiej szkoły ludowej, wybudowano pierwszą synagogę.- Seweryn Szczepański
Żydowskie domy modlitwy oraz cmentarze na Warmii i Mazurach – stan obecny (na tle dziejów Żydów w Prusach Wschodnich i Zachodnich)
36. Orneta – Wormidtt (pow. lidzbarski, gm. Orneta)
Handlujący na obszarze Prus Żydzi pojawiali się w Ornecie na długo zanim jeszcze otrzymali prawo stałego zamieszkiwania. Poza wspomnianym wyżej rzeźniku z Olecka, który pojawił się w Ornecie w czasie dżumy w XVIII w., z pewnością przybywali tu handlować także inni Żydzi. Na początku XIX w. znajdujemy w miasteczku poświadczone pojedyncze rodziny, które od 1806 r. posiadały własny cmentarz ulokowany przy dawnej Krickhausener Straße około pół kilometra od cmentarza katolickiego 228. W 1849 r. przy Liebstädter Straße, niedaleko katolickiej szkoły ludowej, wybudowano pierwszą synagogę. W momencie zawiązania gminy wyznaniowej mieszkało w mieście 87 Żydów (1849 r.), w latach kolejnych populacja ich wzrastała: 1861 r. – 115, w 1871 r. – 174 (co stanowiło najwyższą zanotowaną liczbę w historii gminy), by od tego roku zacząć maleć. W 1880 i 1887 r. mieszkało tu 149 Żydów, w 1900 r. – 107, w 1905 r. – 87, w 1925 r. – 51, natomiast w roku dojścia nazistów do władzy żyło tu 45 przedstawicieli narodu żydowskiego. W listopadzie 1938 r. synagogę splądrowano i podpalono, a później władze miasta przebudowały ją na cele mieszkalne 229. Cmentarz żydowski znajdujący się przy ul. Piaskowej został zniszczony podczas „nocy kryształowej”. Obecnie na obszarze około 0,2 ha zachowało się jedynie kilka podstaw nagrobków.
